Σημαντική επίδραση της κλιματικής αλλαγής στις καλλιέργειες στην Ελλάδα προβλέπει μελέτη της EMEKA της Τράπεζας της Ελλάδος

Τρίτη, Ιουνίου 14, 2011

Αναζήτηση Θέματος

Στις “περιβαλλοντικές, οικονομικές και κοινωνικές επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής στην Ελλάδα” αναφέρεται η μελέτη που εκπόνησε η Επιτροπή Μελέτης των Επιπτώσεων της Κλιματικής Αλλαγής (ΕΜΕΚΑ) και την οποία εξέδωσε η Τράπεζα της Ελλάδας πριν λίγες μέρες.

Η επιτροπή - αποτελούμενη από επιστήμονες διαφορετικών κλάδων (γεωπονίας, οικονομίας, ενέργειας, γεωλογίας, δασολογίας, ΑΠΕ, τεχνολογικής ανάπτυξης κ.ά.) - συστάθηκε το 2009 από την τράπεζα της Ελλάδας η οποία ανέλαβε την και την υλοποίηση του εν λόγω έργου.

Η μελέτη επικεντρώνεται στις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής στους εξής τομείς της εθνικής οικονομίας (και μέχρι το 2100 περίπου) (1):

τα υδατικά συστήματα
την αλιεία και τις υδατοκαλλιέργειες
τη γεωργία
τον τουρισμό
το δομημένο περιβάλλον
τον τομέα των μεταφορών
την υγεία και
την εξορυκτική βιομηχανία

Πίνακας 1:
Εκτίμηση πιθανών επιπτώσεων
κλιματικής αλλαγής

Επιπλέον, επισημαίνονται οι κοινωνικές συνέπειες και προσεγγίζεται το οικονομικό κόστος των επιπτώσεων βάσει τριών διαφορετικών σεναρίων. Το δυσμενέστερο, χαρακτηρίζεται από ανυπαρξία κάθε δράσης προκειμένου να μειωθούν οι εκπομπές αερίων θερμοκηπίου της Ελλάδας (σενάριο μη δράσης) ενώ στο σενάριο μετριασμού η Ελλάδα μειώνει συνεχώς και δραστικά τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου, στο πλαίσιο αντίστοιχης παγκόσμιας προσπάθειας, με αποτέλεσμα η αύξηση της μέσης θερμοκρασία να περιοριστεί στους 20 βαθμούς Κελσίου. Τέλος, το σενάριο προσαρμογής αναφέρεται στην πολιτική προσαρμογή που πρέπει να ασκηθεί προκειμένου να περιοριστούν οι ζημιές από την αλλαγή του κλίματος.

Όσον αναφορά την εκτίμηση της επίδρασης της κλιματικής αλλαγής στη γεωργία, χρησιμοποιήθηκαν εκτός από στοιχεία πρόσφατων ερευνών και πρότυπα για τη πρόβλεψη αντίδρασης των καλλιεργειών στις μεταβολές του κλίματος. Τα πρότυπα ανάπτυξης καλλιεργειών συνδυάζουν κλιματικά, μετεωρολογικά, εδαφολογικά, φαινολογικά και καλλιεργητικά δεδομένα (για περιορισμό του σφάλματος πρόβλεψης) και χωρίζονται σε δύο μεγάλες ομάδες, τα στατιστικά και τα πρότυπα προσομοίωσης καλλιεργειών ή μηχανιστικά πρότυπα.

Η εκτίμηση της πιθανής επίδρασης των κλιματικών μεταβολών έγινε με την παραδοχή ότι οι διάφοροι καλλιεργητικοί χειρισμοί (σπορά, χρόνος συγκομιδής κ.τ.λ.), καθώς και η ποσότητα και η συχνότητα αρδεύσεων και λιπάνσεων θα παραμείνουν οι ίδιες συγκριτικά με τα σημερινά επίπεδα. Πέραν αυτών, δεν εκτιμήθηκε η πιθανή μεταβολή της επίπτωσης στη γεωργική παραγωγή από τον ανταγωνισμό των ζιζανίων και των ασθενειών. Ωστόσο, στη μελέτη ελήφθη υπόψη η επίπτωση της ερημοποίησης στην απόδοση των καλλιεργειών.

Τα αποτελέσματα παρουσιάζουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον. Ενδεικτικά αναφέρεται ότι:

Πίνακας 2:
Εκτίμηση πιθανών επιπτώσεων
κλιματικής αλλαγής

Όσο μετακινούμαστε βορειότερα και ανατολικά τόσο πιο ήπιες είναι οι συνέπειες, με αποτέλεσμα οι ζώνες της Ανατολικής Μακεδονίας-Θράκης και της Δυτικής Κεντρικής Μακεδονίας να θεωρούνται περισσότερο ευνοημένες ή λιγότερο ζημιωμένες ανάλογα με την περίπτωση.
Η πλέον ευαίσθητη αροτραία καλλιέργεια είναι το σιτάρι ενώ η παραγωγή βαμβακιού θα υποστεί τις μεγαλύτερες μειώσεις στην περιοχή της Κεντρικής και Ανατολικής Ελλάδος.
Η επίπτωση των κλιματικών μεταβολών στην παραγωγή των δενδρωδών καλλιεργειών μέχρι τα μέσα του αιώνα που διανύουμε αναμένεται να είναι από ουδέτερη έως θετική. Ωστόσο, η εικόνα αυτή μεταβάλλεται άρδην προς το αρνητικό στο τέλος του αιώνα, ιδίως στη νότια και τη νησιωτική Ελλάδα.
Η καλλιέργεια κηπευτικών θα μετατοπιστεί βορειότερα και η καλλιεργητική περίοδος θα είναι μεγαλύτερη σε σχέση με σήμερα λόγω των ηπιότερων-θερμότερων χειμώνων, με αποτέλεσμα την αύξηση της παραγωγής.
Όσον αφορά την επίδραση εχθρών, ασθενειών και ζιζανίων στη φυτική παραγωγή εκτίμηση που κυριαρχεί είναι ότι θερμότερες κλιματικές συνθήκες είναι περισσότερο κατάλληλες για την ανάπτυξη εχθρών, αφού τα έντομα-εχθροί μπορούν να συμπληρώσουν μεγαλύτερο αριθμό βιολογικών κύκλων κατά τη διάρκεια του έτους. Επίσης, θερμότεροι χειμώνες επιτρέπουν σε απειλητικά προς τις καλλιέργειες έντομα να διαχειμάσουν σε περιοχές που σήμερα λόγω ψύχους δεν είναι κατάλληλες, με αποτέλεσμα την επίσπευση της προσβολής σε καλλιέργειες κατά την επόμενη καλλιεργητική περίοδο. Κατ’ αντιστοιχία, και στην περίπτωση των ζιζανίων αναμένεται επέκταση της εμφάνισης των θερμόφιλων ζιζανίων σε ψυχρότερες ζώνες και σε περιοχές με μεγαλύτερο υψόμετρο.