Βακτήριο Escherichia coli και το αιμολυτικό ουραιμικό σύνδρομο (ΗUS)

Σάββατο, Ιουνίου 04, 2011

Αναζήτηση Θέματος

Ένα νέο τοξικό στέλεχος του βακτηρίου Escherichia coli έχει προκαλέσει μια είδους επιδημία ως αιμολυτικό ουραιμικό σύνδρομο (ΗUS) η οποία εμφανίζεται αυτή τη στιγμή την Ευρώπη.

Πίσω από την επιδημία του αιμολυτικού ουραιμικού συνδρόμου (ΗUS) που «πλήττει» κυρίως τη Γερμανία, όπου έχουν καταγραφεί εκατοντάδες λοιμώξεις καθώς και γύρω στους 20 θανάτους (ένας θάνατος έχει καταγραφεί μέχρι στιγμής και στη Σουηδία) κρύβεται ένα νέο ανασυνδυασμένο στέλεχος του βακτηρίου E.coli το οποίο σύμφωνα με ανακοινώσεις ειδικών του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ) δεν έχει απομονωθεί ποτέ στο παρελθόν σε ανθρώπους.

Τι είναι το Escherichia coli;

Escherichia coli

Το Escherichia coli είναι ένα από τα πολλά συμβιωτικά βακτήρια τα οποία «φιλοξενούνται» στο παχύ έντερο των θηλαστικών και σχηματίζουν την εντερική χλωρίδα. Το εντερικού τύπου E. coli διακρίνεται με βάση τη μολυσματικότητά του σε εντεροτοξικό (ETEC-αιτιοπαθογόνο παράγοντα διάρροιας σε ανθρώπους, χοίρους, πρόβατα, αγελάδες, σκύλους και άλογα), σε εντεροπαθογόνο (ΕPEC-αιτιοπαθογόνο παράγοντα διάρροιας σε ανθρώπους, κουνέλια, σκύλους, γάτες και άλογα), σε εντερο-επεμβατικό (EIEC-απαντά μόνο σε ανθρώπους), σε τοξιγενές (VTEC-απαντά σε χοίρους, αγελάδες, σκύλους και γάτες), σε εντερο-αιμορραγικό (EHEC-απαντά σε ανθρώπους, αγελάδες και κατσίκες, και κάποια είδη χοίρων όπως η εντεροτοξική), και σε εντερο-συγκεντρωτικό E.coli (EaggEC-απαντά μόνο σε ανθρώπους). Ένα στέλεχος που είναι επικίνδυνο για τον άνθρωπο μπορεί πάντως να μην είναι επικίνδυνο για τα ζώα αλλά και το αντίστροφο.

Ποιο στέλεχος Escherichia coli προκαλεί την επιδημία;

Το ECDC επιβεβαίωσε την ταυτότητα του βακτηρίου το οποίο είναι ένα πολύ σπάνιο στέλεχος του "E. coli 0104:Η4" (Stx2-θετικό, eae-αρνητικό, hly-αρνητικό, ΕSBL, aat, aggR, aap). Το βακτήριο παράγει τοξίνες Shiga (ή βεροτοξίνες) και μπορεί να προκαλέσει σοβαρές εντερικές αιμορραγίες. Στο παρελθόν είχαν εμφανιστεί μεμονωμένα κρούσματα που οφείλονταν στο συγκεκριμένο στέλεχος, ωστόσο ποτέ δεν είχε προκληθεί επιδημία εξαιτίας του, σύμφωνα με εκπρόσωπο του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας.

Οι ειδικοί αναφέρουν ότι το νέο στέλεχος έχει προκύψει από τον ανασυνδυασμό άλλων στελεχών. Όπως φαίνεται, το καινούργιο στέλεχος διαθέτει γονίδια δύο διαφορετικών ομάδων Ε. coli: των εντεροαθροιστικών E. coli (EAEC) καθώς και των εντεροαιμορραγικών Ε. coli (EHEC).

Πώς κυριεύεται ο οργανισμός από ένα επικίνδυνο στελέχος E. coli;

Τα τοξικά στελέχη του E. coli προσδένονται στα τοιχώματα των κυττάρων του εντέρου δημιουργώντας αποικίες. Κατόπιν, εκλύουν τοξίνες καταστρέφοντας, με αυτόν τον τρόπο, τα εσωτερικά όργανα. Γύρω στο 10% των ατόμων που μολύνονται απ' αυτά τα στελέχη παρουσιάζει σοβαρές επιπλοκές ενώ η θνησιμότητα κυμαίνεται στο 1%.

Πηγή της νέας επιδημίας

E. coli

Δεν έχει εντοπιστεί μέχρι στιγμής. Αναλύσεις έδειξαν ότι τα ισπανικά αγγούρια είναι «καθαρά» από το συγκεκριμένο επικίνδυνο στέλεχος του βακτηρίου, με αποτέλεσμα, οι γερμανικές κατηγορίες σχετικά με την «ενοχή» των ισπανικών αγγουριών να αποδειχθούν λανθασμένες. Μικροβιολογικές αναλύσεις διεξάγονται σε όλη την αλυσίδα παραγωγής και διανομής ύποπτων τροφίμων κστα πλαίσια της έρευνας.

Ορισμένοι υποστηρίζουν ότι πιθανώς η επιδημία ξεκίνησε από μολυσμένη κοπριά η οποία προστέθηκε στο χώμα λαχανικών, δεδομένου ότι το E. coli «κατοικεί» και στο έντερο των ζώων. Τέλος, δεν είναι απίθανο να υπάρχει επιμόλυνση του πόσιμου νερού στη Γερμανία, λαμβάνοντας υπόψη ότι το E. coli εντοπίζεται και στο νερό.

Καταγραφή προηγούμενων επιδημιών Escherichia coli

Έχουν καταγραφεί αλλά δεν οφείλονταν στο συγκεκριμένο στέλεχος. Το 1996 είχε προηγηθεί η ιαπωνική επιδημία E. coli η οποία προσέβαλε 9.000 ανθρώπους, καθώς και το 2000 η καναδική επιδημία, η οποία είχε 7 θανάτους.

Εντεροαιμορραγικό Escherichia coli και συμπτώματα

Έχουμε δύο ειδών λοιμώξεις: την αιμορραγική κολίτιδα και το αιμολυτικό ουραιμικό σύνδρομο. Στην αιμορραγική κολίτιδα, η περίοδος επώασης είναι 3 - 8 ημέρες και σπάνια φθάνει και τις 14 ημέρες. Εμφανίζεται αρχικώς αιφνίδιο και έντονο κοιλιακό άλγος το οποίο ακολουθείται από υδαρή διάρροια, ναυτία και έμετο. Μετά από 1-2 ημέρες εμφανίζεται αίμα στα κόπρανα.

Το αιμολυτικό ουραιμικό σύνδρομο εκδηλώνεται συνήθως με διάρροια η οποία συνοδεύεται από μικροαγγειοπαθή αιμολυτική αναιμία, θρομβοκυτταροπενία, αιμορραγικά ούρα και οξεία νεφρική ανεπάρκεια. Πιο σπάνια, εκδηλώνεται πυρετός και νευρολογικά συμπτώματα, με χρόνια βλάβη των νεφρών και θάνατο, ακόμη και χρόνια μετά την εκδήλωση της λοίμωξης.

Ποιους, συνήθως, προσβάλει το εντεροαιμορραγικό Escherichia coli;

Αν και το εντεροαιμορραγικό E. coli προσβάλει συνήθως βρέφη και ηλικιωμένους, τα κύρια «θύματα» της νέας επιδημίας αποτελούν τα νεαρά άτομα και μάλιστα, το 75% των περιπτώσεων, γυναίκες. Όπως ανέφερε ο δρ. Ουλφ Γκέμπελ από το Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο Charite στο Βερολίνο, πιθανότατα, το συγκεκριμένο στέλεχος για άγνωστους μέχρι στιγμής λόγους, βρίσκει πιο πρόσφορο έδαφος στον οργανισμό των γυναικών παρά σε εκείνον των ανδρών (ακριβώς όπως κάποια στελέχη προτιμούν κάποιες φυλές αντί άλλων).

Είναι αξιοσημείωτο ότι σε ένα προηγούμενο ξέσπασμα του ίδιου σπάνιου ορότυπου του βακτηρίου (αν και πολύ πιο περιορισμένο από αυτό που συμβαίνει τώρα στη Γερμανία) το 1994 στις ΗΠΑ, και πάλι τα κύρια θύματα ήταν γυναίκες με μέσο όρο ηλικίας τα 36 έτη.

Θεραπεία αιμολυτικού ουραιμικού συνδρόμου

Το νέο επικίνδυνο στέλεχος φαίνεται να ανθίσταται στα περισσότερα αντιβιοτικά, όπως δείχνουν και τα στοιχεία από νοσοκομεία της Γερμανίας όπου νοσηλεύθηκαν βαριά περιστατικά με αιμολυτικό ουραιμικό σύνδρομο. Ωστόσο, οι γιατροί έχουν ήδη χρησιμοποιήσει με επιτυχία το μονοκλωνικό αντίσωμα εκουλιζουμάμπη (εμπορική ονομασία Soliris) το οποίο όμως είναι πολύ ακριβό - για την ακρίβεια θεωρείται το ακριβότερο φάρμακο στον κόσμο.

Η εκουλιζουμάμπη αναπτύχθηκε από την αμερικανική φαρμακοβιομηχανία Alexia για την αντιμετώπιση της «παροξυσμικής νυχτερινής αιμοσφαιρινουρίας», μιας σπάνιας αιματολογικής ασθένειας που προκαλεί την καταστροφή των ερυθρών αιμοσφαιρίων. Το φάρμακο μπλοκάρει ένα τμήμα του ανοσοποιητικού συστήματος που ονομάζεται συμπληρωματικό σύστημα και αναλαμβάνει την καταστροφή εισβολέων που έχουν ήδη αναγνωριστεί από τον οργανισμό. Σύμφωνα με πρώιμες μελέτες που δημοσιεύθηκαν στην επιστημονική επιθεώρηση «New England Journal of Medicine», στην περίπτωση της εντεροαιμορραγικής λοίμωξης από το βακτήριο Escherichia coli, το αντίσωμα πιθανώς εμποδίζει την υπεραντίδραση του ανοσοποιητικού συστήματος, που μπορεί να οδηγήσει στο θάνατο.

Το περιοδικό «Forbes» αναφέρει ότι η εκουλιζουμάμπη είναι σήμερα το ακριβότερο φάρμακο του κόσμου - η φαρμακευτική αγωγή για κάθε ασθενή κοστίζει γύρω στα 400.000 δολάρια το χρόνο. Η παρασκευάστρια εταιρεία του φαρμάκου, ωστόσο, προσφέρει αυτή τη στιγμή δωρεάν τη θεραπεία για τους ασθενείς στη Γερμανία, με στόχο βέβαια να χρησιμοποιήσει τα δεδομένα που θα προκύψουν προκειμένου να δοθεί έγκριση στο φάρμακο για αντιμετώπιση και άλλης μιας ασθένειας.

Πόση θα είναι η διάρκεια της επιδημίας;

Δεν έχει εντοπιστεί η πηγή της ακόμη οπότε δεν μπορεί να γνωρίζει κανείς με βεβαιότητα. Πάντως, απ' το Ινστιτούτο Ρόμπερτ Κοχ που παρακολουθεί την εξέλιξη της κατάστασης στη Γερμανία σημειώνεται ότι η επιδημία μπορεί να διαρκέσει επί μήνες ενώ ενδέχεται να μη γίνει γνωστή ποτέ η αρχική της πηγή. Ο Πολ Χάντερ, καθηγητής του Τμήματος για την Προστασία της Υγείας στο Πανεπιστήμιο East Anglia στη Βρετανία, εκτίμησε ότι ο αριθμός των νέων κρουσμάτων είναι πιθανόν να εμφανίσει πτώση τις επόμενες ημέρες. Και αυτό διότι η περίοδος επώασης του συγκεκριμένου τύπου E. coli είναι τρεις ως οκτώ ημέρες και οι περισσότεροι ασθενείς αναρρώνουν μέσα σε 10 ημέρες. Σύμφωνα με τον ειδικό με δεδομένο ότι τα ωμά λαχανικά δεν έχουν μεγάλη διάρκεια ζωής, σε περίπτωση που αυτά είναι η πηγή της επιδημίας, πιθανότατα θα έχουν καταναλωθεί όλα μέσα σε μια με δύο εβδομάδες. Πάντως και τα νοσηλευόμενα άτομα έχουν μειωθεί σε αριθμό σύμφωνα με τον Ευρωπαίο Επίτροπο για την Υγεία και την Προστασία του Καταναλωτή Τζον Ντάλι.

Πρόληψη και προστασία του καταναλωτικού κοινού

Παρότι η πηγή της επιδημίας δεν έχει διασαφηνιστεί, σε κάθε περίπτωση οι ειδικοί συνιστούν πολύ καλό πλύσιμο φρούτων και λαχανικών, καλό ξεφλούδισμα των φρούτων και λαχανικών τα οποία μπορούν να ξεφλουδιστούν, καλό πλύσιμο των χεριών πριν το μαγείρεμα ή την κατανάλωση τροφίμων καθώς και μετά από κάθε επίσκεψη στην τουαλέτα. Με δεδομένο, μάλιστα, ότι το νέο τοξικό στέλεχος είναι πιθανό να επιζεί και στο εσωτερικό του φυτού κι όχι μόνο στη φλούδα του, υπάρχει πιθανότητα να απαιτείται βράσιμο των λαχανικών. Σημειώνεται ότι, τα διάφορα στελέχη Ε. coli αντέχουν ως και σε 55 βαθμούς Κελσίου επί πέντε λεπτά καθώς και επί ένα λεπτό στους 60 βαθμούς Κελσίου. Παράλληλα επιζούν στα κατεψυγμένα τρόφιμα. Γενικώς, όμως, συστήνεται η αποφυγή κατανάλωσης ωμών λαχανικών.

Πηγές: tovima.gr/science , locus-medicus.gr , en.wikipedia.org